ชะมด
เป็นสัตวัตถุชนิดหนึ่งที่ปรากฏในตำรายาไทย มีสรรพคุณมากมายและยังมีราคาสูงมาก เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองและหายาก การใช้ประโยชน์จากชะมดที่นำมาทำยาและเครื่องหอมได้จากชะมดเช็ดและชะมดเชียง ซึ่งชะมดทั้งสองแม้จะมีสรรพคุณคล้ายกัน และมีการนำมาใช้ประโยชน์เหมือนกัน ทว่าชะมดทั้ง 2 อยู่คนละวงศ์
สำหรับชะมดเช็ดนั้น ประเทศไทยมี 3 ชนิด คือ ชะมดเช็ด [Viverricula malaccensis (Gmelin)] ชะมดแผงหางปล้อง (Viverra zibetha Linn.) และชะมดแผงสั้นหางดำ (Viverra megaspila Blyth) ทั้ง 3 ชนิดมีลักษณะคล้ายกัน แต่ชะมดเช็ดมีขนาดเล็กที่สุดและไม่มีสันขนสีดำตามแนวสันหลัง ส่วนชะมดแผง หางปล้องมีสันขนสีดำจากด้านหลังของลำคอพาดไปถึงโคนหาง และชะมดแผงสันหางดำมีสันขนพาดไปจนถึงปลายหาง เป็นสัตว์ในตระกูลเดียวกับพวกอีเห็น
น้ำมันชะมดเช็ดในธรรมชาติได้จากชะมดทั้ง 3 ชนิด แต่เนื่องจากมีปริมาณไม่เพียงพอกับความต้องการและมีราคาสูง จึงมีการเลี้ยงชะมดเพื่อนำน้ำมันมาใช้และจำหน่าย ชะมดที่นิยมเลี้ยง คือ ชะมดเช็ด เพราะเลี้ยงและหาพันธุ์ได้ง่ายกว่าชนิดอื่น การเลี้ยงชะมดต้องทำกรงให้อาศัย ซี่กรงทำด้วยไม้มีเหลี่ยมคม หมั่นอาบน้ำและทำความสะอาดกรงทุกวัน ให้กินกล้วยและผลไม้ต่างๆ ยิ่งถ้าให้กินเนื้อสัตว์สดคาวเสมอๆ ก็จะให้น้ำมันมาก เมื่ออายุประมาณสองปีถึงสองปีครึ่งก็จะให้น้ำมันและเริ่มผสมพันธุ์ได้ ชะมดกินอาหารในเวลากลางคืน และเช็ดไขมันไว้ตามซี่กรงในเวลาเช้ามืด การขูดน้ำมันชะมด เชื่อกันว่าถ้าขูดด้วยทองเหลือง ทองแดง หรือเหล็ก สีของน้ำมันจะดำคล้ำ ถ้าขูดด้วยเงินบริสุทธิ์ น้ำมันที่ได้จะไม่เปลี่ยนแปลง ชะมดเช็ดตั้งท้องนานประมาณ 2 เดือน ออกลูกครั้งละ 3-5 ตัว อายุยืน 8-9 ปี ไขมันหรือน้ำมันของชะมดเช็ดจะได้จากต่อมกลิ่นที่อยู่ใกล้กับอวัยวะสืบพันธุ์
ส่วนชะมดเชียงหรือเรียกว่ากวางชะมด (Moschus moschiferus) นั้น เป็นสัตว์ที่เพาะเลี้ยงมากที่ประเทศจีน แม้แต่น้ำมันชะมดเชียงที่เราใช้ก็ต้องนำเข้าจากประเทศจีน เป็นสัตว์ที่อยู่ในตระกูลเดียวกับกวาง มีลักษณะตัวสั้นป้อม สีน้ำตาลแดง หูตั้ง หางสั้น มีแถบยาวสีขาว 2 แถบ ขนานกันตามความยาวของลำคอ ที่ตะโพกและหลังช่วงท้ายมีจุดสีขาว ไม่มีเขา ตัวผู้มีเขี้ยวบนยาวประมาณ 7 เซนติเมตรโผล่ออกมาเห็นได้ชัด ต่อมที่กลิ่นอยู่ระหว่างสะดือกับอวัยวะสืบพันธุ์ กวางชะมดอาศัยอยู่ตามป่าบนภูเขาสูงในประเทศจีนและเนปาล ออกหากินตามลำพังเวลาเช้ามืดหรือพลบค่ำ สัตว์ทั้งสองชนิดพบในแถบประเทศอินเดีย ศรีลังกา จีนตอนใต้ เกาะชวาและเกาะสุมาตราประเทศอินโดนีเซีย พม่า ลาว ไทย
ไขที่ได้จากชะมดเช็ดและชะมดเชียงนั้นมีกลิ่นคาวมาก จะนำมาใช้โดยตรงไม่ได้ก่อนจะนำมาใช้ต้องฆ่าเสียก่อนเรียกว่า "การฆ่าชะมดเช็ด" โดยหั่นหัวหอมและผิวมะกรูดให้ละเอียดผสมกับชะมดเช็ดแล้วห่อด้วยใบพลู นำไปลนไฟจากเทียนไขจนไขชะมดละลายและมีกลิ่นหอม จึงเอาน้ำมันที่ได้ไปกรอง จะได้น้ำมันชะมดเช็ดที่สะอาดปราศจากสิ่งปลอมปนหมดกลิ่นเหม็นคาว ไปใช้ในการปรุงยาและทำเครื่องหอมไทยได้ตามต้องการ
วิธีการฆ่าชะมดเช็ดเป็นการช่วยแยกสิ่งสกปรกที่ปนเปื้อนอยู่ในน้ำมันหรือไขมันนั้นออก โดยให้ความร้อนทำให้ละลาย สิ่งสกปรกที่ปนเปื้อนอยู่จะตกตะกอน ส่วนสมุนไพรที่ใช้นั้นมีสรรพคุณฆ่าเชื้อและมีกลิ่นหอม นอกจากนี้ยังมีผู้นิยมใช้วิธีอื่นๆ เพื่อช่วยให้ชะมดเช็ดมีกลิ่นหอม โดยนำไขหรือน้ำมันนั้นไปผสมกับผงลูกจันทน์ จันทน์หอม จันทน์เทศ แล้วห่อด้วยใบพลูนำไปปิ้งไฟจนแห้งเหลืองกรอบ หรือใช้ผสมกับพิมเสนบดละเอียดก็สามารถดับกลิ่นคาวได้ แต่ถ้าต้องนำมาใช้ในการปรุงยาไทยแล้ว ควรต้องฆ่าชะมดเช็ดเสียก่อนจึงจะสะอาดและนำไปใช้ปรุงยาได้อย่างมั่นใจ
ตำรับยาหลักๆ ที่นิยมนำไปใช้ปรุงยาได้แก่ ยาหอมตำรับต่างๆ และปรุงแต่งกลิ่นเครื่องหอมไทย ทำน้ำอบน้ำปรุง แป้งร่ำ หรือบุหงาดอกไม้สด ชะมดเชียง มีรสขมเล็กน้อย มีสรรพคุณ แก้โรคลม โรคเกี่ยวกับโลหิต เส้นประสาท โรคตา ไอ หอบหืด ปอดบวม หลอดลมอักเสบ เป็นยาเร่งในโรคไข้รากสาดน้อย ชะมดเช็ด มีรสหอมคาวเย็นเล็กน้อย มีสรรพคุณ แก้ลมวิงเวียนศีรษะ แก้โลหิตพิการ แก้หืดไอ เสมหะแห้ง บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น
ในตำรับยาหอมไทย ชะมดเช็ดและชะมดเชียงยังทำหน้าที่เร่งให้ยาออกฤทธิ์อย่างเร็ว และตรงเป้าหมาย ถือเป็นยาไทยคุณภาพดีอีกตัวหนึ่ง เป็นยาที่มีราคาแพงมากแต่สรรพคุณก็ยอดเยี่ยมสมราคาเช่นกัน.
สำหรับชะมดเช็ดนั้น ประเทศไทยมี 3 ชนิด คือ ชะมดเช็ด [Viverricula malaccensis (Gmelin)] ชะมดแผงหางปล้อง (Viverra zibetha Linn.) และชะมดแผงสั้นหางดำ (Viverra megaspila Blyth) ทั้ง 3 ชนิดมีลักษณะคล้ายกัน แต่ชะมดเช็ดมีขนาดเล็กที่สุดและไม่มีสันขนสีดำตามแนวสันหลัง ส่วนชะมดแผง หางปล้องมีสันขนสีดำจากด้านหลังของลำคอพาดไปถึงโคนหาง และชะมดแผงสันหางดำมีสันขนพาดไปจนถึงปลายหาง เป็นสัตว์ในตระกูลเดียวกับพวกอีเห็น
น้ำมันชะมดเช็ดในธรรมชาติได้จากชะมดทั้ง 3 ชนิด แต่เนื่องจากมีปริมาณไม่เพียงพอกับความต้องการและมีราคาสูง จึงมีการเลี้ยงชะมดเพื่อนำน้ำมันมาใช้และจำหน่าย ชะมดที่นิยมเลี้ยง คือ ชะมดเช็ด เพราะเลี้ยงและหาพันธุ์ได้ง่ายกว่าชนิดอื่น การเลี้ยงชะมดต้องทำกรงให้อาศัย ซี่กรงทำด้วยไม้มีเหลี่ยมคม หมั่นอาบน้ำและทำความสะอาดกรงทุกวัน ให้กินกล้วยและผลไม้ต่างๆ ยิ่งถ้าให้กินเนื้อสัตว์สดคาวเสมอๆ ก็จะให้น้ำมันมาก เมื่ออายุประมาณสองปีถึงสองปีครึ่งก็จะให้น้ำมันและเริ่มผสมพันธุ์ได้ ชะมดกินอาหารในเวลากลางคืน และเช็ดไขมันไว้ตามซี่กรงในเวลาเช้ามืด การขูดน้ำมันชะมด เชื่อกันว่าถ้าขูดด้วยทองเหลือง ทองแดง หรือเหล็ก สีของน้ำมันจะดำคล้ำ ถ้าขูดด้วยเงินบริสุทธิ์ น้ำมันที่ได้จะไม่เปลี่ยนแปลง ชะมดเช็ดตั้งท้องนานประมาณ 2 เดือน ออกลูกครั้งละ 3-5 ตัว อายุยืน 8-9 ปี ไขมันหรือน้ำมันของชะมดเช็ดจะได้จากต่อมกลิ่นที่อยู่ใกล้กับอวัยวะสืบพันธุ์
ส่วนชะมดเชียงหรือเรียกว่ากวางชะมด (Moschus moschiferus) นั้น เป็นสัตว์ที่เพาะเลี้ยงมากที่ประเทศจีน แม้แต่น้ำมันชะมดเชียงที่เราใช้ก็ต้องนำเข้าจากประเทศจีน เป็นสัตว์ที่อยู่ในตระกูลเดียวกับกวาง มีลักษณะตัวสั้นป้อม สีน้ำตาลแดง หูตั้ง หางสั้น มีแถบยาวสีขาว 2 แถบ ขนานกันตามความยาวของลำคอ ที่ตะโพกและหลังช่วงท้ายมีจุดสีขาว ไม่มีเขา ตัวผู้มีเขี้ยวบนยาวประมาณ 7 เซนติเมตรโผล่ออกมาเห็นได้ชัด ต่อมที่กลิ่นอยู่ระหว่างสะดือกับอวัยวะสืบพันธุ์ กวางชะมดอาศัยอยู่ตามป่าบนภูเขาสูงในประเทศจีนและเนปาล ออกหากินตามลำพังเวลาเช้ามืดหรือพลบค่ำ สัตว์ทั้งสองชนิดพบในแถบประเทศอินเดีย ศรีลังกา จีนตอนใต้ เกาะชวาและเกาะสุมาตราประเทศอินโดนีเซีย พม่า ลาว ไทย
ไขที่ได้จากชะมดเช็ดและชะมดเชียงนั้นมีกลิ่นคาวมาก จะนำมาใช้โดยตรงไม่ได้ก่อนจะนำมาใช้ต้องฆ่าเสียก่อนเรียกว่า "การฆ่าชะมดเช็ด" โดยหั่นหัวหอมและผิวมะกรูดให้ละเอียดผสมกับชะมดเช็ดแล้วห่อด้วยใบพลู นำไปลนไฟจากเทียนไขจนไขชะมดละลายและมีกลิ่นหอม จึงเอาน้ำมันที่ได้ไปกรอง จะได้น้ำมันชะมดเช็ดที่สะอาดปราศจากสิ่งปลอมปนหมดกลิ่นเหม็นคาว ไปใช้ในการปรุงยาและทำเครื่องหอมไทยได้ตามต้องการ
วิธีการฆ่าชะมดเช็ดเป็นการช่วยแยกสิ่งสกปรกที่ปนเปื้อนอยู่ในน้ำมันหรือไขมันนั้นออก โดยให้ความร้อนทำให้ละลาย สิ่งสกปรกที่ปนเปื้อนอยู่จะตกตะกอน ส่วนสมุนไพรที่ใช้นั้นมีสรรพคุณฆ่าเชื้อและมีกลิ่นหอม นอกจากนี้ยังมีผู้นิยมใช้วิธีอื่นๆ เพื่อช่วยให้ชะมดเช็ดมีกลิ่นหอม โดยนำไขหรือน้ำมันนั้นไปผสมกับผงลูกจันทน์ จันทน์หอม จันทน์เทศ แล้วห่อด้วยใบพลูนำไปปิ้งไฟจนแห้งเหลืองกรอบ หรือใช้ผสมกับพิมเสนบดละเอียดก็สามารถดับกลิ่นคาวได้ แต่ถ้าต้องนำมาใช้ในการปรุงยาไทยแล้ว ควรต้องฆ่าชะมดเช็ดเสียก่อนจึงจะสะอาดและนำไปใช้ปรุงยาได้อย่างมั่นใจ
ตำรับยาหลักๆ ที่นิยมนำไปใช้ปรุงยาได้แก่ ยาหอมตำรับต่างๆ และปรุงแต่งกลิ่นเครื่องหอมไทย ทำน้ำอบน้ำปรุง แป้งร่ำ หรือบุหงาดอกไม้สด ชะมดเชียง มีรสขมเล็กน้อย มีสรรพคุณ แก้โรคลม โรคเกี่ยวกับโลหิต เส้นประสาท โรคตา ไอ หอบหืด ปอดบวม หลอดลมอักเสบ เป็นยาเร่งในโรคไข้รากสาดน้อย ชะมดเช็ด มีรสหอมคาวเย็นเล็กน้อย มีสรรพคุณ แก้ลมวิงเวียนศีรษะ แก้โลหิตพิการ แก้หืดไอ เสมหะแห้ง บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น
ในตำรับยาหอมไทย ชะมดเช็ดและชะมดเชียงยังทำหน้าที่เร่งให้ยาออกฤทธิ์อย่างเร็ว และตรงเป้าหมาย ถือเป็นยาไทยคุณภาพดีอีกตัวหนึ่ง เป็นยาที่มีราคาแพงมากแต่สรรพคุณก็ยอดเยี่ยมสมราคาเช่นกัน.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น